UKS Samuraj Lubań

1. Czym tak naprawdę jest KARATE i dlaczego warto je trenować

Zawodnicy UKS Samuraj Lubań na Mistrzostwach Swiata 2010

Karate jest sztuką samoobrony bez broni, gdzie ręce i nogi poddawane są systematycznym ćwiczeniom, polegającym na zadawaniu ciosów i kopnięć, jak też blokowaniu. Karate jest systemem ćwiczeń, gdzie karateka opanowuje w sposób mistrzowski wszelkie ruchy ciała, jak skłony, podskoki, balansowanie, ucząc się poruszać kończynami i ciałem w przód i w tył, na boki, w górę i w dół, w sposób jednolity i swobodny. Techniki karate odznaczają się dobra kontrolą, zależą od siły woli karateki i kierowane są do celu z dokładnością i spontanicznością ¹. Nauka karate składa się z trzech części – kihon¹ , kata² i Kumite³ .

Ważnym jednak jest także drugi aspekt duchowy nauki karate –kształtowanie charakteru, zachowania pełnego godności i pokory, poszanowania etykiety i zasad dojo. Są one równie ważne, jak sama technika⁶ .

Dlaczego warto je trenować? Trening karate jest doskonałą formą dania upustu młodzieńczej energii, niejednokrotnie być może nawet wyładowania nadmiernej agresji. Trening karate cechuje symetryczny rozwój obu stron ciała, przyczyniając się do harmonijnego rozwoju. Obok gier sportowych, karate jest dyscypliną kształtującą najwyższy poziom koordynacji. Sytuacje, jakie zmieniają się podczas walki z przeciwnikiem wymagają od ćwiczącego umiejętności szybkiego reagowania na zmieniające się warunki i błyskawiczny wybór odpowiednich technik prowadzących do wygranej walki. Ta umiejętność wymaga ciężkiej i mozolnej pracy na treningu, która rozwija tym samym u ćwiczącego wysoką koncentrację i panowanie nad swym ciałem i umysłem. Karate rozwija doskonale zwinność i gibkość, poszerzając zakres ruchów w stawach, co korzystnie wpływa na elastyczność mięśni i ścięgien u rozwijającej się młodzieży, wzmacnia aparat więzadłowo-mięśniowy, przyczyniając się tym samym do harmonijnego rozwoju organizmu i higieny estetycznej ciała.

Podczas treningu karate uczeń pracuje nad swoją sprawnością fizyczną, zwiększając swoją motorykę, aby w efekcie móc nauczyć się samoobrony a w przyszłości zostać nawet mistrzem tej sztuki walki. Karate jest doskonałym środkiem hartującym organizm. Konfrontacja z partnerem nie raz prowadzi do przykrych, bolesnych kontaktów u początkujących. Z czasem adaptacja bólu prowadzi do jego znoszenia a ćwiczący nabiera umiejętności panowania nad nim i nabierania postawy walecznej, która nie ukazuje słabości. Jest to pierwsza lekcja ucząca młodych karateków patrzenia w oczy przeciwnikowi i tym samym pokonywanie słabej strony charakteru.

Uprawianie karate przez dzieci i młodzież wpływa na harmonijny rozwój fizyczny, motoryczny i psychiczny.Rola nauczyciela w kreowaniu takich postaw i doskonalenie charakteru młodzieży jest niezmiernie ważna. Aby uczeń mógł osiągnąć pełne wartości swojej osoby i dążyć do rozwoju wewnętrznej doskonałości, nauczyciel powinien być wzorem i przykładem dla swoich uczniów. Brak przekonania ucznia do swojego mistrza lub brak szacunku i wiedzy na temat karate, może przyczynić się do odwrotnych skutków wychowawczych, kształtując lub też pogłębiając złe nawyki rozwoju osobowości ucznia.

Większość zapisujących się na zajęcia karate idzie w celu nabycia umiejętności samoobrony, która w rzeczywistości może spowodować krzywdę drugiej osobie. Bardzo istotna jest tutaj rola wychowawcza nauczyciela, który powinien uświadamiać swoich podopiecznych, iż technika karate jest środkiem a prawdziwym celem karate jest samodoskonalenie. Ciężki i mozolny trening zwiększa dyscyplinę, ćwiczący poznaje na sobie jak wiele pracy trzeba włożyć by osiągnąć zamierzone cele, marzenia. Ciężki trud i wysiłek wynagradzany jest odpowiednim stopniem kyu, który prowadzi przez upór i wytrwałość do stopnia mistrzowskiego Dan.

Trening karate wyrabiając siłę wewnętrzną u ćwiczących, podwyższa ich wartość i samoocenę w podejmowaniu decyzji w różnych sytuacjach życiowych. Trening karate przynosi wszechstronne walory wychowawcze, wyrabia u ćwiczących takie cechy charakteru, które są niezbędne młodzieży szkolnej przygotowującej się krok po kroku do życia w społeczeństwie i poczucia przynależności do niego. Karate uważane jest przez wiele znawców za najlepszy system pedagogiczny świata, najlepiej technicznie i integralnie opracowany ⁷. Integruje w sobie zaplanowany i wypróbowany sposób pracy nad psychiką, emocjami, intelektem oraz nad stanem somatycznym człowieka.

Poczucie odpowiedzialności, samodyscyplina są niewątpliwie podstawowymi cechami potrzebnymi w procesie wychowawczym, które skutecznie są rozwijane w trakcie ciężkiego treningu karate. Poszukując źródeł wychowawczych w dyscyplinie karate należy pamiętać, iż najwyższym celem w karate - do nie jest zwycięstwo czy porażka, lecz doskonałość ludzkiego charakteru ⁸.

Rozwój duchowy karate jest celem ostatecznym. Cele karate są ściśle związane z filozofią Zen, która zmierza do samo wyzwolenia, czyli osiągnięcia stanu nadświadomości. Nadbudowa filozoficzna jest elementem różniącym karate od innych dyscyplin sportu; wykracza ona poza naukę techniki walki, stając się metodą kształtowania osobowości. Trening karate jest staje się także treningiem charakteru, nauką stanowczości ⁹.

Karate przyczynia się do rozwoju umiejętności zdobywania celów. Uczniowie pracują by poprawić swoje umiejętności jak najlepiej potrafią, z uporem dążą do perfekcji i tym samym mają większą szansę ukształtowania tej cechy swojej osobowości. Karate pozwala każdemu występować na najwyższym poziomie. Jest to sport wyraźnie indywidualny. A jednak może spełniać dziecięcą potrzebę przynależności. To sprzyja poczuciu bycia wyjątkowym. Poczucie przynależności do grupy praktykującej sztukę walki stanowić może „ochronę” przed wdawaniem się dziecka w czynności negatywne. Poprzez trening, który wymaga skupienia na niskiej pozycji, pamiętaniu każdego skomplikowanego ruchu i wykonanie go z odpowiednią siłą, uczy skupienia i koncentracji, co korzystnie wpływa na polepszenie wyników w nauce.

RW wyższych stadiach treningu ćwiczenia formalne - kata wykonywane są podświadomie, gdzie dochodzi do przełączenia funkcji lewej na prawą półkulę mózgową, która uważana jest za bardziej twórczą i płynną. Dochodzi do medytacji w ruchu, która przyczynia się do jedności między ciałem, umysłem a duchem, powodując rozwój stanu nadświadomego zwanego intuicją. Ćwiczenia kata wymagają wielkiej koncentracji od ucznia, gdyż musi wyobrażać sobie przeciwnika, z którym walczy. Trening taki rozwija u młodzieży szeroki zakres wyobraźni i twórczości w sposób logiczny, techniki ataku i obrony w kata stanowią interpretację walki z niewidzialnym przeciwnikiem. Włączając w trening praktykę za-zen, czyli medytację przed każdym treningiem i po jego zakończeniu, czyni praktykujących zrównoważonymi, wzmacnia wiarę i akceptację samego siebie¹⁰ . Towarzysząca nauce karate filozofia Zen, jako integralna komponenta wszystkich sztuk walki jednoczy ciało i umysł wyzwalając ducha walki. Tak uduchowiona sztuka walki może funkcjonować jako system wychowawczy kształtujący prawidłowo młodzież, wpajając jej społeczne pożądane cechy, nawyki i wartości. W raz z duchowym nastawieniem następuje korzystny rozwój fizyczny, który stymulowany zbiorem różnorodnych bodźców daje pożądany efekt harmonii ¹¹.

Warto na koniec zauważyć, że karate nie zna barier wiekowych, może je ćwiczyć każdy, bez względu na wiek, dobierając oczywiście rodzaj ćwiczeń do swoich możliwości i sprawności fizycznej¹²

Poznając pełną istotę i znaczenie karate, niesione przez nie przesłania i nauki, można by jednoznacznie stwierdzić, iż w dobie dzisiejszego humanizmu, nowego „pędu życia”, w trosce o przyszłe pokolenia sądzę, iż właśnie ta sztuka walki jest dobra dla wszystkich ludzi jako sport, współzawodnictwo sportowe, samoobrona a w efekcie późniejszej Ontogenezy jako pełna doza bezpiecznej rekreacji. Dlatego też warto propagować ten sport, z głęboką ideologią i przesłaniem, który przyniesie młodemu pokoleniu same korzyści, zarówno duchowe, wychowawcze, jak i też zdrowotne.

Młodzi zawodnicy z UKS Samuraj Lubań podczas różnych zmagań treningowych - rok 2009 (zdjęcia autora).

² Nakayama M. : BEST KARATE - ZARYS 1, Poznań 1994, s. 11;
³ Kihon – nauka poszczególnych elementów postaw, pozycji, wyprowadzania ciosów, kopnięć, bloków,
sposobów poruszania się, podcięć, techniki rzutów i innych (Nishiyama, Brown, 1998, s. 23); ⁴ Kata - dosłownie „ćwiczenia formalne”; układ logicznie ze sobą powiązanych sekwencji bloków,
kopnięć i uderzeń symulujących walkę z kilkoma przeciwnikami (Nakayama, 2000, s. 12);
⁵ Kumite – walka wolna w zakresie poznanych technik, dosłownie „spotkanie rąk i nóg” (Miłkowski, 1983, s. 19-21);
⁶ Stevens J. , TRZEJ MISTRZOWIE BUDO, Bydgoszcz 1999, s.58.
⁷ Nishiyama H., Brown R.C. : KARATE SZTUKA WALKI „PUSTĄ RĘKĄ”, Warszawa 1998; s. 14.
⁸ Nakayama M. : BEST KARATE - ZARYS 1, Poznań 1994, s. 11.
⁹ Nishiyama H., Brown R.C. : KARATE SZTUKA WALKI „PUSTĄ RĘKĄ”, Warszawa 1998; s. 14.
¹⁰ Nakayama M. : BEST KARATE - ZARYS 1, Poznań 1994, s. 12.
¹¹ Nakayama M. : BEST KARATE - ZARYS 1, Poznań 1994, s. 12;
¹² Nishiyama H., Brown R.C. : KARATE SZTUKA WALKI „PUSTĄ RĘKĄ”, Warszawa 1998; s. 13-14.