3. ROZWÓJ KARATE W POLSCE W LATACH 1970 – 2009

Mistrzostwa Świata w Karate Shotokan FSKA - Karpacz 2010

Na wstępie tego rozdziału warto zaznaczyć, iż brak jest fachowej literatury, opracowanych źródeł naukowych dotyczącego tej problematyki, co rzutuje negatywnie na czołowych działaczy Polskiego Związku Karate na szczeblu krajowym, odpowiedzialnych za rozwój Karate w Polsce. Historię budują ludzie, pasjonaci, którzy propagują tą sztukę, ciężko pracując na co dzień w poszczególnych sekcjach a Polski Związek Karate winien zadbać o nich, o swoją przeszłość, bo czymże jest jakakolwiek dziedzina sztuki, bez swej historii. W jaki sposób młody adept tego sportu, może zapoznać się z jego rysem historycznym, dowiedzieć się coś więcej o stylu, który uprawia ? Sama strona internetowa Polskiego Związku Karate, która w dzisiejszej dobie jest nieodzowna, jest bardzo uboga w tak ważną wiedzę.

Karate zawitało do Polski w latach 1970-1972. Pierwsze sekcje powstały w 1972 roku w Poznaniu (Przemysław Ilukowicz), w Warszawie (Leszek Drewniak), Szczecinie (Kazimierz Krukowski), Łodzi (Andrzej Juśkiewicz) i Krakowie (Andrzej Drewniak – Karate Kyokushinakai). We wrześniu 1976 roku odbył się pierwszy w Polsce egzamin na stopnie mistrzowskie, który przeprowadził dr Ilija Jorga -IV Dan34 z Jugosławii. W 1978 roku po raz pierwszy przyjeżdża do Polski Hideo Ochi – VI Dan. W tym samym roku po długich staraniach założono Centralną Komisję Karate przy Zarządzie Głównym Towarzystwa Krzewienia Kultury Fizycznej (TKKF) w Warszawie. Kilka lat później, 22 stycznia 1980 roku powołano Polski Związek Karate z redaktorem Januszem Świerczyńskim jako prezesem związku. W 1981 roku Polskę odwiedzają: Keigo Abe - VI Dan, Yoshiharu Osaka - V Dan, Takenori Imura - IV Dan, Takayuki Tsuchi - III Dan.

Rysunek 3 - logo Polskiego Związku Karate

W 1982 roku Prezesem PZK wybrano Wacława Antoniaka - V Dan, który pełni te funkcje aż po dzień dzisiejszy. W 1983 roku powołano w ramach PZK komisje stylowe: Shotokan, Kyokushinkai, Taekwondo, Kendo, Kick-boxing, Jiu-jitsu, Aikido i Kung-fu. Związek zrzeszał wtedy ok. 85 klubów z całego kraju. Z czasem PZK został przyjęty do World Union of Karate Organisations (WUKO). Od 1981 roku rozgrywano oficjalne Mistrzostwa Polski w Karate (początkowo wg. systemu WUKO a aktualnie wg. przepisów WKF) oraz mistrzostwa stylowe (początkowo w Shotokan, Kyokushinkai, Taekwondo, Kick-boxing oraz Kendo – a aktualnie tylko w Shotokan i Kyokushinkai)35.

W 1985 roku oraz 1986 po raz kolejny przyjeżdża do Polski dr Ilija Jorga - V Dan, Mistrz Europy EAKF w Kumite. W 1988 roku Krzysztof Kandratowicz i Ryszard Murat zakładają Polską Federację Dalekowschodnich Sztuk Walki a z czasem wyodrębniają się kolejne stowarzyszenia i związki:

W 1990 roku Przewodniczący Komisji Karate Shotokan Włodzimierz Kwieciński razem z kilkoma działaczami (Jarosław Mejer, Paweł Krzywański, Józef Rączka) wyłamuje się ze związku i zakłada 10.01.1990 roku w Łodzi Federację Karate Tradycyjnego "Fudokan", która weszła w struktury International Traditional Fudokan Karate Federation (ITFKF) a później International Traditional Karate Federation (ITKF). Początkowo ruch karate tradycyjnego w Polsce wspiera Ilija Jorga - VIII Dan, jednak kiedy Włodzimierz Kwieciński odchodzi od stylu fudokan (m.in. na skutek sugestii Nishiyamy zmieniona zostaje nazwa federacji w której nie mieści się już słowo fudokan), Jorga wycofuje swoje poparcie. W 1992 roku po raz pierwszy do Polski przyjeżdża Hidetaka Nishiyama36 - IX Dan, zaś Andrzej Zarzycki wraz z Januszem Piepiora (PZK) zapraszają po raz pierwszy do Kowar Kennetha Funakoshi - IX Dan37, co dało początek założenia kolejnego związku Funakoshi Shotokan Karate Association POLAND (FSKA) – w roku 1996 utworzono podkomisję FSKA w ramach PZK). W dniu 10 lutego 1993 roku powołano do życia Polską Federację Karate Tradycyjnego, którą następnie przekształcono w grudniu 1996 roku na Polski Związek Karate Tradycyjnego. W lipcu 1993 roku po raz pierwszy przyjeżdża do naszego kraju Hiroshi Shirai - IX Dan. W okresie tym do federacji należało ok. 100 klubów. Z czasem Polskę odwiedzają kolejni znani mistrzowie karate Shotokan jak Masaru Miura - VIII Dan i Shiro Asano- IX Dan. W 1994 roku Jan Dyduch powołuje Stowarzyszenie Oyama Karate oraz Unię Karate Oyama w Polsce. Na jego zaproszenie przyjeżdża do Polski Shigeru Oyama X Dan. w 1995 roku Robert Sworek powołuje Polski Związek Karate Shotokan, który jest związkiem sportowym ale nie jest polskim związkiem (pomimo nazwy) w rozumieniu Ustawy o Kulturze Fizycznej. Zaprasza do Polski Kenoisuke Enoeda - VIII Dan, Taiji Kase - IX Dan oraz innych mistrzów karate. W 1996 roku Mariusz Jewdokimow odchodzi z grupy Roberta Sworka i powołuje Federację Karatedo Shotokan Polska zwaną później JKA Polska. Po kilku latach rozpoczyna organizowanie cyklicznych szkoleń, które prowadzi Szef JKA na Europę –Hideo Ochi - VIII Dan. W 1993 roku z grupy Kwiecińskiego odchodzi Tomasz Piotrkowicz zakładając Polskie Stowarzyszenie Karate (nawiązuje kontakty z Takayuki Kubotą - X Dan twórcą Gossoku-ryu, który na jego zaproszenie przyjeżdża kilkakrotnie do Polski). W 1997 roku z PZKT odchodzi Zbigniew Ruta zakładając w listopadzie 1999 roku Polską Federację Karate Tradycyjnego Fudokan, nawiązując współpracę z Międzynarodową Federacją Karate Tradycyjnego Fudokan (ITFKF) oraz fundatorem karate fudokan dr Ilija Jorgą - VIII Dan. Do nowego stowarzyszenia przystępują kolejne kluby zwiększając ilość trenujących Fudokan do około 1000 osób (20 klubów prowadzących działalność w 33 miastach).

Po śmierci Masutatsu Oyamy, który staraniem działaczy Kyokushinkai odwiedził jeszcze wcześniej Polskę, w latach 1994/1995 dochodzi do podziałów w polskim Kyuokushinkai co jest konsekwencją sytuacji na arenie międzynarodowej. Krakowskie centrum oraz jego lider Andrzej Drewniak pozostaje w nurcie IKO1, który prowadzi wyznaczony na spadkobiercę Kyokushinu Shokei Matsui.

W okresie tym pojawiły się także nowe uregulowania prawne mające istotny wpływ na sytuacje karate w Polsce. Powszechnie krytykowane przez środowisko sztuk walki rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 2001 roku sztucznie podzieliło karate w Polsce na dwie odrębne dziedziny sportu: karate (z dyscyplinami: karate wg systemu WKF, Kyokushinkai, Shotokan, Goju ryu, Shorin ryu, Gosoku ryu, Oyama Karate, Doshinkan i inne odmiany karate) którym zarządza Polski Związek Karate oraz Karate Tradycyjne (z dyscyplinami: karate wg systemu ITKF i Karate Fudokan) którym zarządza Polski Związek Karate Tradycyjnego.

W 2003 roku Zbigniew Ruta (Karate Tradycyjne) wstępuje do Polskiego Związku Karate (wprowadzając 11 nowych klubów) i dzięki poparciu prezesa związku Wacława Antoniaka tworzy Podkomisję Karate Shotokan WSI oraz niezalżeny od PZK związek sportowy działający pod nazwą World Shotokan Institute - Poland. Także w 2003 roku powstaje drugi co do wielkości związek sportowy Karate w Polsce pod nazwą Polska Federacja Karate utworzony przez Jana Dyducha (Oyama Karate), Aleksandra Staniszewa (Shorin-ryu Karate), Eugeniusza Stanisławka (IFK Kyokushin), Roberta Sworka (PZK Shotokan), Andrzeja Pikułę (Goju-ryu Goju-kai) oraz Juliusza Piwowarskiego (All Style Karate). W połowie 2008 roku ze względu na brak postępów w sprawie powołania w ramach PZK trzeciej komisji stylowej karate W.S.I. (obok komisji Shotokan i Kyokushin) kluby członkowskie Podkomisji Karate Shotokan W.S.I. wystąpiły ze struktur PZK.

Reasumując, można zauważyć, iż podział karate ma także miejsce w Polsce a z biegiem czasu i jego dynamicznym rozwojem, linie podziału karate stają się coraz wyraźniejsze. Głównie tendencje unifikacyjne polegają na tym, że silniejsze organizacje po prostu wchłaniają słabsze. Tego podziału raczej nie możny było uniknąć, gdyż jak widać powyżej, „przywieźli” go do Polski zagraniczni instruktorzy, poszerzając swoje związki, szkoły a także zyski finansowe38.

Czy można było uniknąć tych podziałów ? Z jednej strony tak, gdyby wszyscy byli oddani swoim mistrzom, zasadom niju i dojo-kun , zajmując się tylko propagowaniem i upowszechnianiem tej sztuki walki. Jednak z drugiej strony było to nieuniknione. Idąc w kierunku karate sportowego a docelowo uczestnictwa w największym wydarzeniu sportowym jakim jest Olimpiada, karate musiało ulec przemianom, aby przetrwać i zachować popularność. Musiało także dostosować się do obecnej tendencji i wymogów dzisiejszych czasów a także woli ogółu, chęci walki i udziału w zawodach sportowych. Dlatego też aby wprowadzić karate na wyżyny widowiska sportowego, sportu olimpijskiego, zasadne było ujednolicenie przepisów sportowych karate, których celem jest ich przejrzystość i zrozumienie dla przeciętnego widza. Są to podstawowe warunki przedłożone przez MKOL a tylko w ten sposób można to osiągnąć, rozpowszechniając organizację WKF, która ujednoliciła, dopasowała i rozpowszechniła przepisy startowe w karate. Wprowadzenie z kolei karate jako sportu olimpijskiego, pozwoli wszystkim pozyskiwać wszelkie dotacje finansowe na prowadzenie działalności sportowej, zarówno na szczeblu krajowym jak i też lokalnym, gdyż po zmianie przepisów dofinansowania, tylko sport olimpijski jest właściwie dotowany.

Tak więc obecny prezes Polskiego Związku Karate Wacław Antoniak, pełniący tą funkcję od 28 lat, ma poważne wyzwania przed sobą. Czy im jednak podoła, czy jest w stanie udźwignąć ten ciężar? Wielu ludzi, zagorzałych działaczy karate twierdzi, że niestety nie. Jest to odczuwalne niemal w każdym klubie, w pracy codziennej. Wystarczy tylko współpracować z PZK, przejrzeć stronę internetową Polskiego Związku Karate39 aby zrozumieć narastające podziały i powstające kolejne odłamy związków. Zbyt dużo jest tam polityki uprawianej przez dzisiejszy zarząd, idącej tylko w kierunku utrzymania władzy i pozyskania jak największych wpływów finansowych z poszczególnych klubów a zbyt mało jest tam kompetentnego i rzetelnego wsparcia, objęciem nadzorem merytorycznym, fachową pomocą swoim członków. Któż inny, jak nie Polski Związek Karate powinien zadbać o swój rodowód, o kompendium wiedzy, niesione przesłanie dla innych… niestety, na dzień dzisiejszy tak nie jest.

Karatecy podczas zawodów sportowych w konkurencji Kumite
(www.tomweisphoto2.com)

32 Miłkowski J., KARATE SPORTOWE cz.1, Warszawa 1983; s. 19-21
33 Nakayama M., Karate Podstawy, Poznań 1994, s. 10
34 nazwa stopnia mistrzowskiego w Karate, posiadacza czarnego pasa.
35 materiał przygotowano na podstawie ogólnodostępnych danych zaczerpniętych z internetu, ze stron poszczególnych związków, w tym także z wsi.poland@onet.pI
36 jeden z najwybitniejszych mistrzów Karate na Święcie, uznawany za autorytet, autor wielu książek o tematyce Karate
37 założyciel FSKA, który ma znaczny wkład w rozwój Karate w Polsce, od 1993 r. był jednym z głównych egzaminatorów stopni mistrzowskich na Polskę
38 Miłkowski J. KARATE SPORTOWE cz.1, Warszawa 1983; s. 6
39 www.polskizwiazekkarate.pl